Vitaminen

Hoewel de meeste vitaminen uit de voeding moeten worden gehaald, kan het lichaam sommige vitaminen zelf aanmaken zoals vitamine D (via zonlicht) en vitamine K (via bacteriën in de darmen).

Een evenwichtige voeding op basis van de voedingsdriehoek garandeert dat je voldoende noodzakelijke vitaminen binnenkrijgt.

Er zijn dertien verschillende soorten vitaminen bekend. Ze worden verdeeld in twee groepen.

• De vetoplosbare vitaminen zoals A, D, E en K. Ze zitten in vetrijke voeding zoals vetstoffen, eieren, vlees, vette vis, lever en melkproducten. Het lichaam slaat ze op in het vetweefsel.
• De wateroplosbare vitaminen zoals B en C. Ze zijn onder meer te vinden in groenten, fruit, aardappelen, graan- en melkproducten. Het lichaam kan ze niet of slechts in kleine hoeveelheden en voor een korte periode bewaren. Een teveel aan deze vitaminen wordt via de urine uitgescheiden.

Hoewel de meeste vitaminen uit de voeding moeten worden gehaald, kan het lichaam sommige vitaminen zelf aanmaken zoals: 

• vitamine D via zonlicht;
• vitamine K via bacteriën in de darmen.

Gezonde en gevarieerde maaltijden zijn dan ook de beste garantie voor een evenwichtige inname van vitaminen. De behoefte verschilt wellicht van persoon tot persoon. Een aantal personen besteden het best extra aandacht aan evenwichtige voeding:

• groeiende kinderen;
• topsporters;
• zwangere vrouwen;
• moeders die borstvoeding geven;
• zieken;
• hoogbejaarden;
• alcoholisten.

Enkel als de voeding de nodige hoeveelheden vitamine niet kan leveren, is een aanvulling via verrijkte voedingsmiddelen of supplementen nuttig. Overleg met de arts is steeds aangewezen omdat vitaminen, mineralen en anti-oxidanten in de voeding zo'n unieke mix vormen, die geen enkel chemisch preparaat of voedingssupplement volledig kan nabootsen.

De kans op een tekort aan vitaminen neemt toe:

• bij een onevenwichtig eetpatroon of een eenzijdig dieet met te weinig variatie;
• bij mensen met weinig eetlust;
• bij veganisten die alle dierlijke producten mijden;
• door het langdurig gebruik van plaspillen, laxeermiddelen en andere geneesmiddelen die een verhoogde uitscheiding van vitaminen teweegbrengen;
• bij aandoeningen aan het maag- en darmstelsel;
• na het operatief verwijderen van bepaalde delen van het maag- en darmstelsel.

Een vitaminetekort kan ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken. In een eerste stadium kunnen vage klachten optreden zoals vermoeidheid, gebrek aan concentratie, prikkelbaarheid en slapeloosheid. Pas na een langdurig en ernstig tekort treden duidelijke symptomen op. Een voorbeeld ervan is botontkalking (osteoporose) door een gebrek aan vitamine D.

Voor de meeste vitaminen is het spreekwoord ‘baat het niet, dan schaadt het niet’ niet van toepassing, want ook een teveel kan schade berokkenen.

Voorbeelden:

• een te hoge inname van vetoplosbare vitaminen zoals A en D kan leiden tot een vergiftiging;
• tijdens een zwangerschap kunnen overdreven hoeveelheden vetoplosbare vitaminen verstrekkende gevolgen hebben voor de baby;
• ook hoge dosissen wateroplosbare vitaminen zijn niet onschuldig. Te veel vitamine C kan leiden tot nierstenen; teveel vitamine B3 tot opvliegers en leverstoornissen en teveel vitamine B6 tot neurotoxische reacties.

Via een evenwichtige voeding krijgt men niet snel te veel vitaminen binnen. Overdosissen zijn meestal het gevolg van het onoordeelkundig gebruik van supplementen.