Een probleem omdenken, hoe doe je dat?
Omdenken is een manier om problemen aan te pakken. Maar hoe werkt dat nu precies in de praktijk? Welke omdenkstrategie inzetten bij welke situatie blijkt de kunst.
Je kunt een probleem pas omdenken als je eerst jouw verwachtingen, vooroordelen en hersenspinsels erover laat varen. Een lekke band is vervelend, maar die kun je gewoon vervangen. Een lelijk zicht vanuit de hotelkamer, is dat echt een probleem? En wat is het gedrag precies van die lastige puber?
Als je jouw probleem fileert tot de pure feiten, kun je beginnen met omdenken. Berthold Gunster, de grondlegger van het omdenken, onderscheidt vijftien omdenkstrategieën. Leef koos er vijf uit die Annelore Lehouck, Steven Mannens en Katrien Vandemeulebroecke toepassen.
1. OMKEREN
Voor Annelore leek huren weggegooid geld. In Oostenrijk vond ze echter niet meteen een geschikt huis dat potentieel had als B&B. Dus werd het voorlopig een huurhuis en stelde ze het B&B-verhaal uit. Nu denkt ze: wat een vrijheid om op ons gemak te zoeken naar de ideale locatie.
Werkwijze: Maak van het probleem een mogelijkheid. Zie het geluk bij een ongeluk. Waar je last van had, kan je ook plezier geven.
2. FOCUSSEN
Annelores zoon was superzenuwachtig voor de eerste schooldag in Oostenrijk. Wat was het concreet dat zenuwen gaf, vroeg ze? Dat ik de sleutel van mijn locker kwijt zal raken, zei hij. Een grotere sleutelhanger bracht rust.
Werkwijze: Waar gaat het precies om? Hou het doel in de gaten. Laat los wat je niet wilt.
3. BEKRACHTIGEN
Een leerkracht klaagt tegen Steven. ‘De ouders van een leerling stuurden mij een e-mail: Waarom heeft mijn kind een onvoldoende?’ Steven merkt op dat de leerkracht weerstand biedt en de situatie negatief bekijkt. Hij verlegt bewust de focus. ‘Hoe kun je dat mailtje als positief ervaren?’ De leerkracht denkt na en antwoordt: ‘Misschien zijn de ouders oprecht bezorgd over het kind?’ Steven moedigt aan om vanuit die gedachte het mailtje te beantwoorden.
Werkwijze: Ga niet in op wat niet werkt. Kijk niet meteen naar een negatieve oorzaak van een probleem. Kijk naar wat wel werkt en doe daar meer van. Focus op het positieve. Geef positieve feedback in plaats van je blind te staren op verbeterpunten.
4. TERUGDENKEN
Een leerkracht wil dat leerlingen zelfstandig hun opdrachten maken. Waarom doen ze dat toch niet? Steven daagt de leerkracht uit om na te denken wat eraan vooraf moet gaan om hen zover te krijgen. De leerkracht geeft aan dat hij een duidelijk stappenplan zou moeten opstellen. Dat plan zou hij kunnen maken na een gesprek met de leerlingen: wat hebben zij nodig? Terugdenken aan wat er aan je doel vooraf zou kunnen gaan, biedt mogelijkheden.
Werkwijze: Ga op zoek naar hoe je je doel kunt bereiken. Bedenk, ontdek, probeer, alles is mogelijk. Doe research en stel actief vragen.
5. DOORZETTEN
Katrien richtte de vzw Jouer Dehors op, met als doel dat kinderen vrijuit buiten spelen en avonturen beleven, onder begeleiding maar zonder vermanend vingertje. Zo ontdekken kinderen zelf wat er wel of niet kan. Vanuit de overheid kwamen heel wat kritische vragen over de veiligheid. Katrien paste haar werkwijze niet aan, maar beantwoordde de kritiek en zette door. Vandaag is Jouer Dehors een voorbeeld voor andere organisaties.
Werkwijze: Durf te experimenteren en tegen de stroom in te gaan als je het gevoel hebt dat er kansen liggen. Leer met vallen en opstaan.
Vijf dingen die je niet kunt veranderen in het leven
Er zijn vijf gebieden in het leven die je niet kunt veranderen, benadrukt Berthold Gunster:
1. Dingen worden anders met de tijd en komen ten einde.
2. Niet alles gaat altijd volgens plan.
3. Het leven is niet altijd eerlijk.
4. Pijn is deel van het leven.
5. Mensen zijn niet altijd liefdevol en loyaal.
‘Als mensen te maken krijgen met een grote crisis, moet je hen niet overladen met uitspraken zoals alles komt goed’, zegt Greet Van Hecke. ‘Negeer of minimaliseer de werkelijkheid niet. Als iets verschrikkelijk is, zeg dat dan gewoon. Ik hou niet van cheerleader-optimisme waarbij alles leuk en positief moet zijn.’
‘Op zo’n moment past het om inlevend te zijn,’ pikt Ilse Nijs in, ‘te luisteren en geen advies te geven.’
Wat kun je zelf doen als je in zo'n crisis zit? Gunster ziet maar één oplossing: accepteren. ‘Mensen proberen vaak vruchteloos het onveranderlijke te veranderen’, treedt Van Hecke bij.
'Waarom toch? De situatie blijft wat ze is en de energie is verloren. Die gebruik je beter om ondanks alles je leven toch zo aangenaam mogelijk te maken. Dat is niet hetzelfde als erin berusten of je erbij neerleggen.’