Eerste hulp bij de meest voorkomende ongevallen bij kinderen
Kinderen gaan al klauterend, springend en ravottend door het leven. Alles wat ze onderweg tegenkomen, steken ze in hun mond. Marlie Van Gils, trainer bij Rode Kruis-Vlaanderen, leert je hoe je snel eerste hulp toepast bij de meest voorkomende ongelukken bij kinderen. Spoiler: meestal blijft het bij een buil en vooral veel leuke avonturen, maar een voorbereid persoon is er twee waard.
Buiten op avontuur
Schaafwonde of open wonde
Marlie Van Gils: ‘Probeer de wonde goed schoon te maken om het risico op infectie te verminderen. Gebruik bij voorkeur stromend water of anders ontsmettingsmiddel. Veel mensen hebben de gewoonte om er daarna een droge pleister op te plakken, maar die gaat kleven in de wonde. Het beste is om er eerst nog een laagje hydrogel (zoals Flamigel) tussen te leggen. De gel zorgt ervoor dat de wonde sneller en met minder littekens geneest. Het is een fabeltje dat schaafwonden beter genezen als je ze laat drogen aan de lucht.’
‘Met een wonde die te groot is, open staat of heel ernstig lijkt ga je meteen naar de dokter. Is er bloedverlies? Dan druk je er met een steriel kompres, schone handdoek of zakdoek minstens tien minuten op. Bloed de wonde te ernstig? Dan bel je meteen de hulpdiensten. Druk op de wonde tot de hulpverleners er zijn.’
Verstuiking of breuk
‘In geval van zwelling, pijn of blauwe verkleuring kun je de plek koelen met een cold pack of een zakje met water en ijsblokjes in. Leg steeds een dunne handdoek tussen de huid en datgene waarmee je koelt, om vrieswonden te voorkomen. Koel niet langer dan twintig minuten. Laat de huid daarna weer op de normale temperatuur komen en herhaal als het nodig is.’
‘Bij kinderen is het vaak moeilijk om te bepalen of het gaat om een kneuzing, verstuiking of een breuk. Als check vragen mensen wel eens of het kind het lichaamsdeel nog kan bewegen, maar dat raden we af. Stel dat het toch een breuk is, dan kun je het daardoor erger maken. Heeft het kind veel pijn? Ga dan altijd uit van het ergste en bezoek een dokter.’
‘Is het een open breuk? Bel meteen de ambulance. Houd de wonde in de tussentijd zo steriel mogelijk door er een steriel gaasje over te leggen. Zo kan er geen vuil in. Verplaats het kind zo min mogelijk, want dat is te pijnlijk.’
Hersenschudding
‘Probeer een kind dat op het hoofd gevallen is eerst te overtuigen om even te blijven liggen. Bij kinderen nemen we geen risico’s en raden we altijd aan om naar de dokter te gaan. Zij zullen eventuele klachten zoals misselijkheid of braken overlopen. Is het kind buiten bewustzijn of buiten bewustzijn geweest, ook al was het maar voor enkele seconden? Bel dan meteen 112, de alarmcentrale zal de ernst van de situatie evalueren.’
‘Bij een harde klap op het hoofd denk je in de eerste plaats aan een hersenschudding. Maar ook de nek- of ruggenwervels van het kind kan een flinke opdoffer gekregen hebben. Heb je nog maar het minste vermoeden dat er op die plekken iets aan de hand is? Probeer het kind te overtuigen om zo weinig mogelijk te bewegen en bel de hulpdiensten.’
Hoest of praat een kind nog? Dat is een goed teken, er kan nog lucht naar binnen en buiten
Marlie Van Gils
Binnen op ontdekkingstocht
Verslikking of verstikking
‘Kleine voorwerpen zijn de allergrootste verleiding voor kinderen. Probeer ze zo veel mogelijk buiten bereik te houden. Als een kind toch iets inslikt, zoals bijvoorbeeld een koperen muntstukje, dan volgt dat vaak de normale weg naar buiten. Maar het kan ook vast komen te zitten. Iets grotere voorwerpen zoals een magneetje moet een arts soms verwijderen via een operatie.’
‘Als een kind eten of drinken inademt, doordat het bijvoorbeeld te gulzig drinkt, dan kan dat de luchtweg belemmeren. Hoest of praat het kind nog? Prima, dat is een goed teken, er kan nog lucht naar binnen en buiten. Je hoeft niets te doen, het hoesten zorgt ervoor dat het eten loskomt en dat de ademhaling zich vanzelf herstelt.’
‘Lukt hoesten niet meer, bijvoorbeeld als het kind een nootje heeft ingeslikt? Laat het dan licht voorover buigen en klop vijf keer stevig op het rugje, tussen de schouderbladen. Als dat niet helpt, dan moet je een stoot uitvoeren. Bij kinderen jonger dan een jaar doe je een borststoot, bij kinderen ouder dan een jaar een buikstoot.’
‘Bij een borststoot plaats je twee vingers op het borstbeen. Druk je vingers vijf keer ritmisch naar beneden om de lucht uit de longen te duwen. Bij een buikstoot neem je het kind met de rug naar je toe, bijvoorbeeld op je schoot, en leg je één vuist op het zachte gedeelte van de buik net boven de navel. Maak vijf keer een scheppende beweging naar binnen en boven. Wissel daarna opnieuw af met vijf kloppen op de rug enzoverder.’
‘Bij een ernstige verslikking bel je best meteen ook de hulpdiensten. In het slechtste geval verliest het kind na een tijd het bewustzijn, schakel dan over op reanimeren. Leg het kind op de grond. Tot een jaar plaats je twee vingers op het borstbeen en plaats je je mond over de mond én de neus. Vanaf een jaar gebruik je één of twee handen, afhankelijk van de grootte van het kind. Je mond plaats je enkel over de mond.'
‘Begin met vijf beademingen en duw daarna dertig keer het borstbeen naar beneden op een regelmatig ritme. Zorg ervoor dat je de borstkas van het kind ongeveer voor een derde induwt. Daarna wissel je telkens af met twee beademingen. De cadans is dus 5 – 30 – 2 – 30 – 2 – 30 – 2 …’
Vingers in het stopcontact
‘Probeer stopcontacten zo veel mogelijk af te dekken met een kinderslot. Dat voorkomt dat ze hun vingers of andere voorwerpen in de gaatjes steken of er met hun tong aankomen. Gebeurt het toch? Ga dan altijd voor de zekerheid naar de huisarts.’
‘Is het kind buiten bewustzijn of even buiten bewustzijn geweest? Voelt of gedraagt het zich wat vreemd? Bel dan meteen de hulpdiensten. Een elektrische schok gaat via het vingertje het lichaam van het kind binnen en komt er weer uit langs de poep, knieën of voeten die op de grond rusten. Onderweg komt het misschien langs belangrijke organen die mogelijk beschadigd zijn.’
Vergiftiging
‘Chemische producten zien er door hun felle kleuren als snoepjes uit voor kinderen. De meest voorkomende gevallen van vergiftiging kun je dan ook voorkomen door ze op te bergen in hoge of afgesloten kasten. Heb je nog maar het minste vermoeden dat een kind toch iets heeft ingeslikt of giftigs heeft aangeraakt? Bel dan meteen naar het antigifcentrum via het gratis nummer 070 245 245. In ernstige gevallen, zoals bij bewustzijnsverlies, moeilijkheden met ademhalen of brandwonden, bel je best meteen 112.’
‘Denk ook aan giftige planten in de tuin zoals bessen of paddenstoelen. Berenklauw is nog zo’n klassieker. Als kinderen het sap ervan aanraken, krijgen ze rode uitslag. Komen ze met die uitslag in de zon, dan verandert het in grote blaren en ontstaan er brandwonden.’
3 levensreddende adviezen om te onthouden
- Download de app 112. Als je via de app de hulpdiensten contacteert, ziet de noodcentrale meteen waar je bent. Dat is handig, want soms moet je iemand onverwachts te hulp schieten en weet je niet precies waar je bent. Zo verlies je geen kostbare tijd.
- Wacht niet om de hulpdiensten te verwittigen. Veel mensen zijn bang om de hulpdiensten te bellen. Dat is voor niets nodig. De noodcentrale is er om je te helpen en de situatie mee te beoordelen. Ze stellen je bijkomende vragen om de ernst van het ongeluk in te schatten en te bepalen welke stappen je het beste neemt. Het is niet omdat je belt, dat er sowieso een ziekenwagen komt en je naar het ziekenhuis moet.
- Veiligheid staat op nummer 1. Dien je eerste hulp toe? Dan komt de veiligheid van iedereen op de eerste plaats. Ook als er bloed in het spel is. Probeer handschoenen te dragen of bescherm je handen met een propere plastieken zak. Zo vermijd je dat de wonde van het slachtoffer vuil wordt én dat je zelf mogelijk besmet raakt. Tip: het gele eitje binnenin een Kinder Surprise is ideaal om een setje handschoenen in te bewaren. Steek het standaard in je handtas of rugzak, zo heb je altijd handschoenen op zak.
Wees ook voorzichtig bij reddingen, bijvoorbeeld als er iemand aan het verdrinken is of bij een brand. Doe dat alleen als het veilig kan, anders wacht je tot de hulpdiensten er zijn.
Het is een fabeltje dat schaafwonden beter genezen als je ze laat drogen aan de lucht
Marlie Van Gils