Van strandstoel naar schoolbank: zo wordt de overstap minder bruusk
De zomervakantie zit er bijna op. Kinderen beginnen zich vragen te stellen over het nieuwe schooljaar. Ouders proberen de puzzel van activiteiten al te leggen. Hoe zorgen ze voor een vlotte overgang zonder het vakantiegevoel helemaal te verliezen? We vroegen het aan Steven Gielis, docent orthopedagogie bij AP Hogeschool in Antwerpen.
Wanneer begin je het school- en werkritme weer aan te passen?
Steven Gielis: ‘In de vakantie laten we het strakke werkritme los. Kinderen blijven wat langer op om bijvoorbeeld naar het vuurwerk te gaan kijken of voor een barbecue. Die veranderingen hebben geen grote invloed. Kinderen kunnen best wat wijzigingen in hun gewoontes verdragen. Maar als ze bijna elke dag heel lang opblijven en in de voormiddag lang uitslapen, dan wordt het voor hen hard aanpassen op 1 september.'
'Om een te bruuske overgang te vermijden, begin je als ouder best nu al om het ritme geleidelijk aan te veranderen. Een schema met bijvoorbeeld planning van de bedtijd kan daarbij helpen. Overschakelen van ontspanning in de vakantie naar opletten in de klas vraagt voor kinderen sowieso al een inspanning. Als ze daarbij ook plots van regime moeten veranderen, maakt hen dat extra lastig. Zich langzaam aan het werkritme weer eigen maken, daar vaart iedereen wel bij. Ook de volwassenen.’
Hoe maak je kinderen enthousiast voor de start op 1 september?
‘De meeste kinderen kijken uit naar het nieuwe schooljaar. Uit bevragingen blijkt dat kinderen school niet alleen beschouwen als een plek om te leren, maar gelukkig ook als een plaats waar ze hun vrienden ontmoeten. Het is voor hen een gekende omgeving die hen vertrouwen en veiligheid biedt. In de vakantie gaat het er allemaal veel vrijer aan toe, maar tegelijk ontstaat ook verveling in die lange periode.'
'Er zijn wel kinderen die minder enthousiast zijn om weer naar school te gaan. Kinderen die met pesten geconfronteerd worden of die moeite moeten doen om te leren, associëren school met negatieve gevoelens. Dan is het voor de ouders een uitdaging om aan hun kinderen uit te leggen dat leren ze doet groeien. Door vragen te stellen, kun je achterhalen waar je kind tegen opziet bij de herstart en kun je het ook geruststellen.’
In de vakantie al praten over school is dus een goed idee?
‘Zeker en vast. Een nieuw schooljaar brengt ook spanning mee. Je kind komt in een nieuwe groep bij een nieuwe leraar terecht. Misschien heeft die een strenge reputatie en zorgt dat voor onzekerheid. Het is belangrijk dat je kind de kans krijgt om dat uit te spreken. Veeg als ouder dat gevoel niet van tafel Dat is allemaal zo erg niet. Maar erken die emotie. Die leraar is misschien streng, maar wil je vooral veel leren. Probeer het in een breder perspectief te plaatsen.'
'Bij de start van het schooljaar kan stress de kop opsteken omdat kinderen niet weten wat er allemaal staat te gebeuren. Als er op het einde van de vakantie introductiedagen op school worden georganiseerd, probeer daar naartoe te gaan. Dan maakt je kind al kennis met de nieuwe situatie en dat stelt het gerust. De eerste dagen van september verdwijnt die stress als sneeuw voor de zon, omdat de voorspelbaarheid weer wordt ingevuld.’
Veeg het gevoel van onzekerheid van je kind niet van tafel, maar erken die emotie
Steven Gielis
Laat je kinderen best al taakjes maken in de vakantie om het geheugen op te frissen?
‘Ik ben er geen voorstander van om kinderen in de vakantie al schooltaken te geven. Vakantie is vakantie, dan moeten kinderen kunnen ontspannen. Ze mogen wel al over school nadenken en praten over hoe het zal zijn. Maar schooltaken hoeven daar niet bij te komen. Kinderen moeten al zoveel doen. Gedurende het schooljaar wordt van hen al een heel grote concentratie gevraagd.'
'En eigenlijk geldt hetzelfde voor volwassenen. In de vakantie moeten zij de werkmails niet beantwoorden. Vaak gebeurt dat wel om vlot te kunnen herstarten. Dat zegt veel over onze maatschappij. Veel en hard werken zit in ons DNA. We willen voorbereid zijn en geen tijd verliezen. Maar de boog mag niet altijd gespannen staan. En ouders zeggen dat ook wel aan hun kinderen. Als ouders voortdurend met hun computer en gsm aan het werk zijn, welk signaal geven ze dan aan hun kinderen?’
Trek nu al strepen in je agenda en houd dagen vrij
Steven Gielis
Hoe houd je de rust van de vakantie een stukje aan in het schooljaar?
‘We leggen de lat zelf hoog. Naast de schooltaken verwachten ouders dat hun kinderen ook nog verschillende hobby’s beoefenen. Zelfs verjaardagfeestjes voor de vriendjes van je kind vragen een serieuze voorbereiding. Want iedereen maakt er werk van. Door de angst om iets te missen (FOMO: Fear of missing out) leggen we ons zoveel druk op'.
'Agenda’s beginnen vanaf september weer vol te lopen. Ouders rijden van hot naar her, ook in het weekend. Voor een rustig samenzijn zoals in de vakantie is geen tijd meer over. Zet daar eens JOMO (Joy of missing out) tegenover en trek nu al strepen in je agenda. Houd die dagen vrij. Dan kun je de dag zelf nog beslissen of je toch samen iets doet of gewoon in de zetel blijft zitten.’
Op welke manier heb je ook na de vakantieperiode meer qualitytime met het gezin?
‘Op vakantie zit je langer samen aan tafel en praat je meer met elkaar. Dat zijn gezellige momenten die bijblijven. Eens je weer aan het werk bent en de kinderen starten met school, dreig je in de dagelijkse routine te vervallen. Je vraagt als ouder wel aan je kind Hoe was het op school, maar verder dan het nietszeggende antwoord Goed geraak je vaak niet meer. Want je moet de tafel nog afruimen, je hebt nog een vergadering en de kinderen moeten op tijd in bed.'
'Maak tijd om te luisteren naar de ervaringen van iedereen in het gezin. Een kletspot met zelfverzonnen vragen kan het gesprek aanwakkeren. Ouders die in de loop van het jaar oprecht interesse tonen, hebben een sterkere band met hun kinderen. Als je aan mensen vraagt om terug te denken aan waardevolle momenten, gaat het vaak over het samenzijn met anderen. Daar staan we te weinig bij stil.’